Bewustwording vergroten door middel van kunst: het Wateraid-project van Aïda Muluneh

In 2018 gaf WaterAid en de H&M Foundation de Ethiopische fotografe en kunstenaar Aïda Muluneh opdracht om aan de slag te gaan met het onderwerp waterschaarste en de impact die het heeft op vrouwen in Afrika. Aïda is ook fotojournaliste, maar voor dit project heeft de Canon Ambassador fictieve scènes ontworpen om nieuwe doelgroepen te bereiken.

"Ik denk dat WaterAid geïnteresseerd was, omdat ik een kunstenaar ben die werk tentoonstelt en dit werk op verschillende plaatsen kan laten zien," zegt ze. "Ik wilde het niet doen in de stijl van een fotojournalist, omdat ik dacht dat zulke afbeeldingen de bevolking niet langer bereiken."

Met theatrale omgevingen, bodypaint en lichtblauwe en rode jurken zijn de beelden baanbrekend. Ze duiden het milieuprobleem op een andere manier aan en vermijden de clichés die we vaak zien in de manier waarop Afrika wordt vertegenwoordigd door hulporganisaties en de algmene media.

Wat is het belang van de kleuren, kostuums en rekwisieten die je hebt gebruikt?

"Kijkers zien altijd de kleur in mijn werk, maar het bevat nog veel meer lagen: de culturele verwijzingen die Ethiopiërs direct herkennen kunnen de verbeelding van buitenlanders op andere manieren prikkelen. Ik begon met primaire kleuren, omdat ik gek ben op hun intensiteit, maar sindsdien ben ik me ervan bewust dat dit de kleuren zijn van de Ethiopische orthodoxe kerken waarmee ik ben opgegroeid. Dat is dus een onbewuste invloed.

"De gele jerrycan die je overal terug ziet, is een symbool van watertransport in Afrika. Rijd naar een willekeurige uithoek en je ziet er vrouwen, nooit mannen, die gele jerrycans heen en weer dragen. Bodypainting is ook een integraal onderdeel van mijn kunstwerken. Ik ben gefascineerd door de manier waarop het in culturen over de hele wereld verschijnt die geen historische achtergrond hebben. Wat kostuums betreft, ben ik geïnspireerd door de kledingstijlen die je ziet in de Ethiopische portretten uit de jaren 30 en 40: perfecte afrokapsels en wapperende capes, de onderwerpen zien er ongelooflijk mooi uit."

Met welke uitdagingen had je te maken op de locatie?

"Ik wilde foto's maken in Ethiopië, omdat we geweldige locaties hebben. Ik besloot naar de Afar-regio te gaan, waar ik een muziekvideo zou opnemen voor de Malinese muzikant Fatoumata Diawara. Mijn grootste zorg was hoe mijn uitrusting zou werken: het is er erg heet, wel 45-48 °C, dus we moesten voor 4:30 uur alles hebben ingesteld. De locatie is ook vrij afgelegen, dus we moesten ons goed voorbereiden. De extreme zon en de hete woestijnwind kunnen een uitdaging vormen, maar visueel is het de droom van elke fotograaf."

Wat zijn de belangrijkste overwegingen bij het kiezen van een objectief bij een opname zoals deze?

"Ik heb een Canon EF 70-200mm f/2.8L IS II USM-objectief gebruikt vanwege de kwaliteit van het glas en de resultaten die het oplevert. Het grootste deel van mijn werk heeft geen schaduw en ik wil de foto zo veel mogelijk afvlakken. Met dit objectief lijkt alles scherp en helder. Ik maak normaal gesproken foto's met het licht dat beschikbaar is; pas sinds een paar jaar werk ik met stroboscopen, wat laat zien hoe betrouwbaar de kwaliteit van het objectief is. Als fotograaf die veel print, kan ik de precisie van de kleuren die het objectief vastlegt, waarderen. Ik wil dat de zeer duidelijke rode of blauwe tinten die ik zie zo nauwkeurig mogelijk worden weergegeven wanneer ik grote foto's laat zien."

Hoeveel van je creatieve proces is gepland en hoeveel is spontaan?

"Ik ga aan de slag met de productie als een filmmaker, inclusief personages, kostuums en een draaiboek. Maar je kan geen wetenschappelijke berekening loslaten op de magie van creativiteit - het is een spirituele gebeurtenis. Soms maak ik een schets van alle opnames, loop ik de hele oefening door en werkt het niet, waardoor we de dingen ter plekke moeten veranderen. Je kan de blik van het model niet plannen; ik zoek naar een speciale intensiteit in de manier waarop ze naar me kijkt. Iedereen op de set is enthousiast als we die foto eenmaal hebben gemaakt."

Wat hoop je dat kijkers uit deze serie, en breder genomen, je werk gaan halen?

"Ik zit in een fase in mijn carrière waar ik wil dat mijn werk een grotere impact heeft. Ik heb me gerealiseerd dat je met kunst ook zaken kan verdedigen. Ik vind het interessant om te zien dat mensen anders reageren op mijn werk op basis van hun eigen ervaringen. In Ethiopië haalt een barbier of touroperator soms een van mijn foto's van internet om ze in hun etalage te gebruiken. We nemen contact met hen op en zeggen dat het niet ethisch is, maar het fascineert me dat ze schoonheid in mijn werk hebben gevonden en besloten mijn foto te gebruiken in plaats van een portret van een beroemdheid.

"Ik ben blij dat mijn werk wordt gezien door het grotere publiek. Ik denk dat kunst iedereen moet aanspreken, ongeacht klasse of geografische locatie. Ik ben er niet op uit om de wereld te redden. Ik ben hier om mijn bijdrage voor mijn land en mijn continent te leveren. Ik heb gezien hoe eenzijdig journalistieke beelden van Afrika kunnen zijn, zonder dat er rekening wordt gehouden met de complexiteit van de geschiedenis of het leven hier. Ik bied een ander perspectief en we hebben zoveel mogelijk perspectieven nodig."