Hoe fotografeer je vliegende zeearenden met een Canon EF 600mm f/4L IS III USM-objectief

"Het verhaal van de wederopstanding van de zeearend in Finland is prachtig", vertelt Markus Varesvuo. "In de jaren 70 waren ze er bijna uitgestorven door milieuvervuiling. Een groep mensen begon met een voederprogramma en het duurde niet lang voordat het World Wildlife Fund in Finland meedeed. En nu, meer dan 40 jaar later, gaat het heel goed met de vogels. Wat vroeger zelfdzaam was, is nu weer zoals het hoort: zeearenden maken deel uit van het kustlandschap."

De zeearend kan een spanwijdte van tot wel 2,45 meter hebben en is daarmee een van de grootste roofvogels. Ze leven meestal in de buurt van open water en eten vooral vis. Om vis te vangen, scheren ze omlaag en grijpen ze de vis met hun klauwen uit het water.

Wat vind je zo fascinerend aan vogels?

"Het is niet één specifiek aspect, maar meer een levenslange passie die nog lang niet voorbij is. Vliegen is natuurlijk iets heel interessants — kijk bijvoorbeeld naar een havik die midden in het bos achter zijn prooi aan vliegt. Het is geweldig om te zien hoe hij langs bomen en takken scheert. Of hoe een jan-van-gent een duikvlucht neemt en het water doorklieft, hoe een meeuw een adelaar irriteert, hoe een pestvogel de bessen van een lijsterbes wegwerkt. De uitdaging van het vastleggen van dergelijke scènes met een camera geeft me een kick die me blijft fascineren."

Wat zijn de grootste problemen bij het fotograferen van vogels?

"Tja, ze hebben de neiging om weg te vliegen. Of ze vliegen heel hoog. Ze zijn schichtig. Je moet je ergens verborgen opstellen en daarna is het een kwestie van wachten. Je moet heel veel geduld hebben, maar tegelijkertijd kan er elk moment iets gebeuren en dan moet je snel kunnen reageren. Vogels fotografeer je in de natuur, dus je moet voortdurend rekening houden met de elementen: regen, mist, kou, hitte, fel zonlicht en duisternis. Je kunt niet al je apparatuur meeslepen, dus je moet altijd een compromis zoeken [en] werken met wat je bij je hebt. Zoveel keuzes worden gemaakt op basis van zaken die je niet zelf onder controle hebt. Apparatuur is tegenwoordig zo goed dat het geen probleem meer vormt."

Waarom gebruik je de EOS-1D X Mark II om vogels te fotograferen? En welke objectieven gebruik je het meest?

Wat zijn voor jou de belangrijkste verbeteringen van de EF 600mm f/4L IS III USM (vergeleken met de Mark II)?

"Het objectief is niet alleen bijna een kilo lichter, maar heeft ook een betere gewichtsverdeling. Daardoor is het een fantastisch objectief voor fotograferen uit de hand, iets wat ik vaak doe. En dit is bereikt zonder aan kwaliteit in te boeten. Indrukwekkend!"

"Het was perfect voor het fotograferen van de zeearend. De EF 600mm f/4L IS II USM is een geweldig objectief, en met de Mark III beschik ik over alle functies én een grotere wendbaarheid, zodat mijn rug en schouders veel minder belast worden. Als je de hele dag vanuit een boot zeearenden uit de hand fotografeert, is lichte apparatuur een verademing."

Waar heb je de zeearend gefotografeerd?

"Ik fotografeer al meer dan vijftien jaar zeearenden samen met Ole Martin Dahle, de 'Eagle Man' in Flatanger in Noorwegen. Elke trip levert nieuw, prachtig materiaal op. We gaan eropuit in zijn boot en werken met de dieren, de weersomstandigheden en het landschap."

Is het moeilijk deze vogels te vinden en te fotograferen?

"Het is niet gemakkelijk om ze te fotograferen omdat ze zo hoog en ver weg vliegen. Je kunt vogels het beste fotograferen vanuit een vogelkijkhut in de buurt van een voederplaats, of vanaf een boot op zee. Ze duiken namelijk van grote hoogte omlaag om vis die overboord wordt gegooid te pakken. Net als meeuwen hebben zeearenden al lang geleden geleerd om vissersboten te associëren met voedsel."

Hoe is het je gelukt om zulke geweldige actiefoto's te maken van zeearenden die vis uit het water grijpen?

"We waren vier dagen lang op pad en werkten van 's morgens vroeg tot 's avonds laat, met een pauze rond het middaguur. Dit soort foto's maak je door samen te werken met een deskundige gids, en met vrijmoedige vogels die hebben geleerd gebruik te maken van een betrouwbare voedselbron. Dit vergt geduldig, systematisch werk van de gids — je kunt het niet beperken tot de dagen dat er een fotograaf aanwezig is. Ole Martin werkt al vijftien jaar met de arenden in dit gebied; hij kent de arenden en zij kennen hem. Bij dit werk gaat het altijd en in de eerste plaats om de vogels."

Hoe kreeg de vogels in de juiste positie voor de foto's?

"Het gaat er meer om dat je in elke situatie of landschap de mogelijkheden ziet. En je hebt een schipper nodig die weet hoe hij zijn boot in weer en wind moet besturen en de voorkeuren van elke vogel kent. Elke arend heeft zijn eigen jachtstijl en -strategie."

Je hebt foto's gemaakt onder de meest uiteenlopende lichtomstandigheden. Hoe gaat je apparatuur daarmee om?

"Ik gebruikte meervlaksmeting en in situaties waarin ik kon zien dat het licht bijzonder lastig was, gebruikte ik belichtingscompensatie. Ik fotografeer al zo lang vogels met Canon-apparatuur dat ik automatisch weet hoe ik compensatie moet gebruiken. Het hangt af van de omstandigheden, het is instinctief en zit, zeg maar, in mijn DNA. Welke metingsopties je ook gebruikt, je moet echt weten hoe het werkt."

Hoe heb je die spectaculaire foto gemaakt, waarop het lage, gouden licht de waterdruppels zo prachtig laat schitteren?

"Hier is de locatie cruciaal. Het was herfst en het lage zonlicht scheen over een heuvel, precies op het fjord waarin onze boot lag. De achtergrond van de foto bestaat uit wateroppervlak en een donkere heuvel, die nog donkerder waren omdat ze zich in de schaduw bevonden. Door die samenvallende elementen — de lage hoek van het zonlicht en de rest van de wereld in het donker — ontstaat de situatie waarin de opspattende waterdruppels oplichten wanneer de arend al vliegend de vis grijpt en zich afzet om weer op te stijgen. Er zijn nog extra druppels doordat een meeuw, die ook een oogje op de vis had, wegspoot toen de arend kwam aanvliegen.

"Het is een combinatie van licht en de vogels en de actie – een heel snelle situatie, perfect licht, optimale locatie, een beetje geluk, en de wetenschap en zekerheid dat je precies weet hoe je apparatuur werkt."

Hoe lukte het je in de serie beelden waaruit die foto komt, ervoor te zorgen dat de arend in elke opname scherp was, en de achtergrond prachtig vervaagd?

"Lang objectief, arend helemaal in het frame. Voor heel snelle bewegingen heb ik een sluitertijd van minstens 1/3200 seconde nodig om de actie vast te leggen. Bij een diafragma van f/4.5 is de achtergrond vaag en dat is wat ik wilde.

"Ik heb AF met 62 punten gebruikt. De arend is zo snel in zijn duikvlucht dat het bijna onmogelijk is om zelfs maar een paar focuspunten op precies de juiste plek te houden. Deze reeksopname, waarin de arend omlaag duikt en de vis grijpt, heeft iets minder dan 30 frames. Ongeveer de helft daarvan is scherp, wat eigenlijk heel goed is gezien de camera, en de fotograaf, in deze omstandigheden. De onscherpe frames ontstaan doordat soms wordt scherpgesteld op de dichtstbijzijnde vleugel, maar in de beste frames wordt gelukkig scherpgesteld op het juiste punt: de kop van de arend."

Wat is het geheim van het maken van prachtige foto's van vogels?

"Kennis van vogels. Het klinkt eenvoudig, maar het vergt tijd en moeite. Natuurlijk kun je informatie in boeken vinden, maar kennis krijg je door tijd in de natuur door te brengen, door de vogels te observeren en van hun gedrag te leren, en ook via andere vogelaars. Maar het is een wederzijdse relatie, geven en nemen. Hoe meer tijd je in het veld doorbrengt, hoe meer kansen zich voordoen."