"Ze zouden je niet thuis uitnodigen": Bieke Depoorter zoekt grenzen op

Het project, dat ze 'Ou Menya' doopte, werd vol lof onthaald en leverde haar in 2009 een Magnum Expression Award op. In 2012, toen ze slechts 25 jaar oud was, ging ze als genomineerde aan de slag bij het kantoor. Inmiddels is ze een volledig lid.

Toen ze deze methode in 2010 voor haar reeks 'I Am About to Call it a Day' in de VS gebruikte, ervaarde ze het helemaal anders. Bieke merkte dat deze werkwijze in Amerika moeilijker was dan in Rusland, waar ze door de taalbarrière gewoon kon observeren in plaats van over koetjes en kalfjes te praten.

Toch slaagde Bieke erin intieme momenten van de Amerikanen bij wie ze overnachtte, te fotograferen zonder te storen. De foto's in de collectie lijken soms bijna voyeuristisch, zoals haar foto van een vrouw die baadt in het maanlicht in een stenen badkuip (boven) en portretten van knuffelende koppels. De serie werpt ook een nieuw licht op gezinsbanden, routine en traditie, zoals Biekes foto van een gezin dat naar de kerstverlichting in de buurt zit te kijken (boven) en foto's van kinderen in hun slaapkamers.

Voor haar volgende project reisde ze acht keer naar Egypte tussen 2011 en 2017. Ze bundelde het in een boek, 'As It May Be' (uitgegeven in het Nederlands door Hannibal Publishing in oktober 2017). Eerst vertrok Bieke naar Egypte om aan een opdracht te werken, maar toen die opdracht klaar was, bleef ze. Ze was gefascineerd door het wantrouwen van de mensen die er woonden, vooral tegenover buitenlandse journalisten in de nasleep van de revolutie in januari 2011.

"Ik wilde vertrouwen vinden in een streek waar er geen vertrouwen was", legt ze uit. "Het voelde echt alsof mensen hun privéleven wilden beschermen. Op straat waren ze vriendelijk, maar ze zouden je niet thuis uitnodigen." Om dat probleem op te lossen, riep ze de hulp in van een Belgische vrouw die in Egypte woonde en vloeiend Arabisch sprak. "We reisden samen naar dorpjes of steden en wandelden de hele dag rond, tot we iemand vonden die ons vertrouwde en omgekeerd. Zodra we dan overeengekomen waren dat ik bij hen zou overnachten, ging ze weg en bleef ik alleen achter."

Toen Bieke vond dat ze genoeg foto's had gemaakt, stelde ze een proefboek samen. Maar ze werd overmand door twijfel over wat ze had gecreëerd. "Het voelde fout aan om het zo te publiceren. Dat boek gaf de complexiteit van het land helemaal niet weer", herinnert ze zich. "Veel Egyptenaren houden gewoon niet van fotografie of willen niet tonen hoe ze thuis leven. Ik moest echt diep nadenken om een oplossing voor deze problemen te vinden."

"Toen besloot ik terug naar Egypte te reizen met mijn proefboek en het aan de mensen op straat te tonen. Niet aan de mensen die ik had gefotografeerd, maar aan onbekenden. Ik toonde het aan bankbedienden, boeren en mensen die niet konden lezen of schrijven. Aan ruimdenkende en aan juist erg conservatieve mensen. Ik liet hen het boek doorbladeren en opmerkingen bij de foto's schrijven."

Zodra een paar mensen iets bij de foto's hadden geschreven, begonnen anderen te reageren op deze opmerkingen. "Zo ontstonden hele gesprekken over religie, cultuur, fotografie en soms zelfs politiek", vertelt Bieke. "Mensen die normaal nooit met elkaar zouden praten, communiceerden door de foto's." Hoe meer mensen schreven, hoe minder je de foto's onder de tekst kon zien. Zo werd een portret van een vrouw helemaal bedolven onder een verhitte ethische discussie: moest de vrouw haar armen bedekken of niet?

De volgende stap

Voor Bieke maakt 'As It May Be' deel uit van een ruimere evolutie. Ze wil niet beperkt blijven tot stilbeelden. In 2017 regisseerde ze haar eerste korte film, 'Dvalemodus', met muzikant Mattias De Craene. De film werd in het Noorse dorp Skaland opgenomen met een Canon C100 Mark II, dus kon ze werken met de Canon-objectieven die ze al had. "Die overschakeling ging erg vlot", zegt ze.

De film werd gemaakt toen ze de winter in Noorwegen doorbracht. "Skaland was een erg interessante plek. De ruige natuur en de permanente duisternis inspireerden me. Ik maakte wel portretten van mensen en probeerde de sfeer vast te leggen, maar fotografie volstond gewoon niet."

De negen minuten lange film zweeft tussen feit en fictie, echt of in scène gezet. Ze filmt de inwoners van Skaland in scènes die geïnspireerd zijn door hun dagelijkse leven. Haar film vertelt het verhaal van een dorp dat in eeuwige duisternis gehuld is en werd al getoond in het Museum of Modern Art in New York.

Ondanks haar succes in de filmwereld wil ze niet volledig stoppen met fotografie. De kracht van stilbeelden spreekt uit één ontmoeting die ze in Egypte had. De meeste mensen die ze voor haar series in Egypte, de VS en Rusland ontmoette, zal ze nooit meer zien, maar Walla, een jong meisje dat ze in 2012 in Caïro fotografeerde, is een uitzondering.

Toen ze vorig jaar weer naar de stad reisde, besloot ze Walla's gezin op te zoeken. Ze stond versteld van de impact die haar foto op hen had gehad. "Ik wist hun namen, telefoonnummer en adres niet meer," herinnert ze zich, "maar ik wist nog ongeveer waar ze woonden. Ik omlijstte [een print van] de foto, ging op zoek en vond hen. Dat weerzien vergeet ik nooit meer. Ze waren zo blij met die foto dat ze hem meteen aan de muur hingen. Dat was een prachtig moment."