Geef je creativiteit de vrijheid met fotografie met bokeh

De term bokeh is een Japans woord dat 'onscherpte' betekent en dat wordt gebruikt om de onscherpe gebieden van een foto te beschrijven. Het woord bokeh wordt langgerekt uitgesproken, zodat het rijmt op oké. Bokeh is het meest zichtbaar in foto's met veel kleine heldere hooglichten, zoals straatlantaarns in het donker. Maar het gaat niet alleen om eruit springende cirkelvormige hooglichten, bokeh verwijst ook naar de kwaliteit van eventuele wazige delen van een beeld.

Wat is fotografie met bokeh precies? Opnamen maken van deze onscherpe gebieden is één van de meest aantrekkelijke effecten om in fotografie te gebruiken. Hierdoor kunnen we afleidende rommelige elementen wegwerken, wordt de aandacht op de belangrijke delen van het beeld gevestigd en worden overbodige details omgezet in prachtige romige kleuren en tinten.

Om deze redenen is bokeh reeds lange tijd een van de meest effectieve visuele trucs in het arsenaal van de fotograaf. Tegenwoordig kunnen smartphones met twee lenzen bokeh nabootsen, maar alleen met behulp van software. De minuscule lenzen en sensoren in smartphones maken het onmogelijk om de geringe scherptediepte te bereiken die je nodig hebt voor natuurlijk bokeh. Het is een optisch effect dat alleen kan ontstaan met de snelle lenzen en grote sensoren van speciale camera's, en er gaat niets boven de uitstraling van het echte werk.

Full-frame camera's zoals de Canon EOS R8 en EOS R6 Mark II zijn ideaal voor fotografie met bokeh, maar APS-C-camera's zoals de Canon EOS R100, EOS R50, EOS R10 en EOS R7 kunnen ook heel effectief zijn.

Hier bekijken we enkele van de belangrijkste technieken, camera-vaardigheden en vereisten wat betreft uitrusting, die nodig zijn om aantrekkelijk bokeh vast te leggen en zo je foto's nog opvallender te maken.

• De beste lenzen voor bokeh
• De beste camera-instellingen voor bokeh
• De afstand aanpassen
• De beste brandpuntsafstand instellen
• Een voorgrond met bokeh maken
• Bokeh in video's maken
• Uitgesproken bokeh-hooglichten toevoegen
• Aangepaste bokeh-vormen maken
• Een stilleven met bokeh maken

Om aantrekkelijke bokeh vast te leggen, heb je een 'snelle' lens nodig. Dit betekent een lens met een groot maximaal diafragma, idealiter f/2.8 of groter (lager f-getal). Dit is een van de belangrijkste redenen om een snelle prime lens (vaste brandpuntsafstand) op te nemen in je uitrusting, ook al wordt de brandpuntsafstand gedekt door de standaard zoomlens in je uitrusting.

Snelle lenzen met een brandpuntsafstand van 50 mm of meer zijn over het algemeen het beste voor fotografie met bokeh, omdat vervaging van de achtergrond moeilijker kan zijn met groothoeklenzen. Dat komt doordat kortere brandpuntsafstanden een grotere scherptediepte opleveren bij een bepaalde brandpuntsafstand en diafragma, zodat meer van de scène van de voorgrond naar de achtergrond scherp wordt weergegeven en je minder bokeh krijgt.

Tot de beste keuzes voor voordelige bokeh-lenzen behoren de Canon RF 50mm F1.8 STM en de RF 85mm F2 MACRO IS STM. Maar sluit groothoeklenzen niet uit. Zowel de RF 35mm F1.8 MACRO IS STM als de RF 24mm F1.8 MACRO IS STM zijn heel geschikt voor het maken van een achtergrond met bokeh bij close-up fotografie, omdat de scherptediepte afneemt wordt bij kortere scherpstelafstanden.

Voor extreme close-ups levert een zeer korte brandpuntsafstand een heel geringe scherptediepte op, waarmee het potentieel voor bokeh maximaal wordt. En hierdoor komt de macrovergroting van 0,5x van de RF 85mm F2 MACRO IS STM-, RF 35mm F1.8 MACRO IS STM- en RF 24mm F1.8 MACRO IS STM-lenzen naar voren. De Canon RF 16 mm F2.8 STM-lens is ook een goede optie om het onderwerp in een scène heel dichtbij te brengen en het te isoleren tegen een onscherpe, maar uitgestrekte achtergrond, dankzij de zeer ruime zichthoek. Hiermee kun je nog meer creatieve mogelijkheden krijgen.

Over het algemeen resulteert een lens met meer diafragma-lamellen in een aantrekkelijker cirkelvormig bokeh, omdat elk onscherp lichtpunt de vorm van het diafragma weerspiegelt. Dit is geen probleem als je fotografeert met de lens helemaal open - dat wil zeggen, met het maximale diafragma (laagste f-getal), als de opening toch al cirkelvormig zal zijn - maar dat zal niet altijd het geval zijn. Je kunt zien hoeveel lamellen je lens heeft door de specificaties op de Canon-website te raadplegen. Zeven lamellen is geweldig voor een aantrekkelijk bokeh, maar negen is nog beter. De twee hierboven genoemde macrolenzen hebben negen diafragmalamellen, terwijl de andere er zeven hebben.

Met Canon's handige lens-zoekfunctie kun je lensaanbevelingen verfijnen op basis van je camera en het fotografie-genre.

Welk diafragma je kiest, heeft een grote invloed op de uitstraling van de bokeh in je foto's. Hoe groter het diafragma (dat wil zeggen, hoe lager het f-getal), hoe geringer de scherptediepte, wat weer betekent dat de achtergrond vervaagt. Probeer dus te fotograferen in de diafragmavoorkeuze (Av)-modus of in de handmatige modus en kies een groot diafragma (laag f-getal).

In de diafragmavoorkeuze (Av)-modus kun je de ISO ook instellen op Auto, dus dit is een goede manier om te zien of de sluitertijd kort genoeg voor je is. Als alternatief kun je in de handmatige modus (M) met Auto ISO zowel het diafragma als de sluitertijd instellen en dan de camera de juiste ISO-waarde laten bepalen. Belangrijk is dat je een groot diafragma en een sluitertijd kiest die snel genoeg is om ervoor te zorgen dat de scherpgestelde gebieden van de foto scherp zijn als je vanuit de hand fotografeert (probeer iets van ongeveer 1/200 sec.).

Vergroot de afstand tussen je onderwerp en de achtergrond, zodat de achtergrond nog waziger wordt, Een andere factor is de afstand tussen het onderwerp en je camera. Hoe dichter je lens bij het onderwerp is, hoe geringer de scherptediepte. Dit betekent dat de achtergrondgebieden sneller onscherp worden. Als je meer van het beeld wilt vervagen, breng je het onderwerp dichter bij je camera en verder weg van de achtergrond.

Een langere brandpuntsafstand zorgt voor een strakkere scherptediepte, wat weer kan leiden tot een sterkere achtergrondvervaging. Dit is de reden waarom telezooms heel geschikt zijn om een onderwerp te isoleren en de achtergrond te vervagen zonder details te behouden. De Canon RF-S 18-150 mm F3.5-6.3 IS STM-lens kan bijvoorbeeld een uitstekende achtergrond met bokeh produceren als je deze gebruikt richting het lange uiteinde van het zoombereik, ook al is het diafragma dan kleiner. Dus als je de vervaging sterker wilt maken en het bokeh wilt verbeteren, doe dan een paar stappen terug en zoom in (of verander de lenzen) naar een langere brandpuntsafstand.

We zien bokeh in de eerste plaats als een achtergrondverfraaiing, maar het kan ook goed ingezet worden voor de voorgrond van het kader. Door te kiezen voor een compositie waarbij details op de voorgrond vervagen, kun je het oog van de kijker naar je scherpe onderwerp leiden. Dit kan betekenen dat je de camera dicht bij flora of laag bij de grond brengt om de onscherpe voorgrond goed in beeld te krijgen. Zachte details als deze dragen bij aan het gevoel van diepte in een scène en zijn een geweldige manier om gedurfde, onscherpe kleuren in je compositie te brengen.

Diepte is ook bij videocompositie essentieel omdat het de kijker helpt om zich te oriënteren rondom de scène. Het opnemen van onscherpe details in de voor- en achtergrond van een scène is een geweldige manier om het gevoel van diepte te versterken en de aandacht op het beeld te vestigen. Bovendien zien bokeh-hooglichten er in video net zo mooi uit als in foto's, met als extra bonus dat ze ook nog kunnen bewegen. Autokoplampen, feestverlichting en andere heldere lichtpunten zien er bijzonder mooi uit als ze vervagen tot fonkelende bokeh-punten die eruit springen.

Een van de meest uitgesproken manieren om bokeh te gebruiken in je foto's is om kleine, heldere lichtpunten op te nemen tegen een anders donkere achtergrond of bij weinig licht. Het is een betoverend effect dat zich in allerlei omstandigheden kan voordoen zoals bij de zon die door bomen schijnt, in een drukke straat als het donker is, bij een kleurrijke kermisattractie of bij kaarsen op een taart. Een feestverlichtingsset leent zich uitstekend om dit effect zelf eens uit te proberen. Plaats de set op de achtergrond van je opname, op de voorgrond of op beide tegelijk. Als ze onscherp zijn, veranderen de lichtjes in aantrekkelijke bokeh-cirkels.

Als je opnamen maakt met de lens helemaal open (bij het maximale diafragma), moet je ronde bokeh in je foto's krijgen, omdat de opening rond is. Anders wordt de vorm van de bokeh bepaald door het aantal diafragma-lamellen in de lens. In het algemeen geldt hoe meer lamellen, hoe ronder het diafragma blijft bij het openen en dus hoe ronder het bokeh. In de praktijk betekent dit meestal dat bokeh-hooglichten cirkelvormig of zeshoekig zijn. Als je wilt zien welke vorm je bokeh heeft, haal je gewoon je lens van de camera, houd hem tegen het licht en kijk erdoorheen.

Maar waarom zou je niet creatief zijn en de vorm van je bokeh veranderen? Je kunt dit doen door een sjabloon van een willekeurige vorm uit te knippen en deze aan de voorkant van je lens te bevestigen. In deze video verandert een gewone kaart het bokeh in een veelheid van kleurrijke sterren en sneeuwvlokken.

We hebben gezien dat onscherpe lichtpunten een aantrekkelijk bokeh creëren als je met de juiste instellingen fotografeert. Hier is een eenvoudige opstelling die je thuis kunt proberen om een stilleven boordevol bokeh te maken. Plaats een object op een spiegeloppervlak en plaats dan een verfrommeld vel folie op de achtergrond (niet te verfrommeld, slechts een paar kreukels moeten volstaan zodat het licht wordt verspreid in plaats van alleen maar gereflecteerd). Laat een lamp voor huishoudelijk gebruik op de folie schijnen en gebruik een tweede licht om het onderwerp te verlichten (wij gebruikten een LED-paneel, maar een eenvoudige lamp werkt ook). Plaats je camera dicht bij het onderwerp, zet hem in de diafragmavoorkeuze (Av)-modus, gebruik een groot diafragma (idealiter rond f/1.8) en fotografeer vanuit een lage hoek om het prachtige onscherpe bokeh vast te leggen.


Geschreven door James Paterson en Matthew Richards