Two boys direct their slingshots to a sky filled with a double rainbow and telephone cables.
Daniel Etter fotografeerde twee vrienden die met een katapult speelden bij een mijnwerkerskamp in Jaintia Hills, Meghalaya, India, op 21 oktober 2010. Durse (links) werkte in de mijnen, terwijl zijn vriend Nunu er samen met zijn familie woonde. Gefotografeerd met een Canon EOS 5D Mark II en een Canon EF 35mm f/1.4L USM-objectief. © Daniel Etter

Hoe ziet de toekomst voor de fotojournalistiek eruit nu de gedrukte media naar de achtergrond verdwijnen? Is het vooruitzicht zorgwekkend? Of krijgen fotografen net een kans om hun lot in eigen handen te nemen? Lars Boering, Managing Director bij World Press Photo (WPPh) en Stephen Mayes, voormalig Managing Director bij VII Photo Agency en Executive Director van de Tim Hetherington Trust, geven hun mening.

Sinds het begin van de 20e eeuw speelt de fotojournalistiek een cruciale rol in onze beeldvorming van wat er zoal in de wereld gebeurt. De beelden van fotografen hebben belangrijke kwesties in de kijker gezet, schokkende waarheden aan het licht gebracht en mensen (en zelfs overheden) tot actie gedwongen.

A young girl poses for the camera wearing a bright turquoise, frilly dress, framed by breeze block walls.
De achttienjarige Natalie de Wee en haar ouders, allemaal uit Kaapstad, Zuid-Afrika, hebben maandenlang gespaard om deze jurk te kopen. Ze kostte 220 euro. “De komende jaren zal ze deze jurk verhuren aan andere meisjes die afstuderen aan de middelbare school, voor hun schoolbal”, zegt fotografe Ilvy Njiokiktjien. Gefotografeerd met een Canon EOS-1D X en een Canon EF 50mm f/1.2L USM-objectief. © Ilvy Njiokiktjien

Stephen Mayes gelooft dat de fotojournalistiek ook in de nieuwe mediawereld een belangrijke rol speelt. “Ik vind dat het fantastische tijden zijn voor de fotojournalistiek, en voor video en audio,” zegt hij. “Wat veel mensen bang maakt, is dat het geen goede tijden zijn om geld te verdienen als fotojournalist. We hebben het businessmodel voor de vernieuwde wereld nog niet helemaal uitgewerkt.”

We hebben het businessmodel voor de vernieuwde wereld nog niet helemaal uitgewerkt.

Efficiënte fotojournalistiek betekent opvallende foto’s maken die een groter verhaal weergeven. Soms heb je moed nodig en moet je gevaren trotseren. Voorbeelden hiervan vind je overal in de geschiedenis van de fotografie: de foto’s van Dorothea Lange van de VS tijdens de Grote Depressie in de jaren 30, Robert Capa's indrukwekkende foto’s van de landingen op D-Day tijdens de Tweede Wereldoorlog, Sir Don McCullins rapportage vanaf het front tijdens de Vietnamoorlog en Sebastião Salgado's tot nadenken stemmende foto’s van arbeiders in een goudmijn in de jaren 80. Fotojournalisten hebben ongetwijfeld enkele van de meest krachtige, onvergetelijke beelden in de geschiedenis van de fotografie gemaakt.

De laatste jaren is de kracht van de fotografie nog aangetoond door een aantal unieke beelden, die werden gepubliceerd door talloze mediakanalen en een grote impact op de wereld hebben gehad. Tot die beelden behoren Nilufer Demirs foto’s uit 2015 van Aylan Kurdi, het driejarige Syrische vluchtelingetje dat in de Middellandse Zee verdronk en aanspoelde op een Turks strand, en de foto van Jonathan Bachman uit 2016 van één vrouw die sereen voor de oproerpolitie stilstaat tijdens een Black Lives Matter-protestmars in Baton Rouge, Louisiana.

Three men wearing green helmets and civilian clothes sit in front of barricades made from scrap wood, furniture and blankets. Behind them, smoke fills the city.
Betogers tegen de overheid hebben een barricade opgeworpen op het Euromaidanplein in Kiev, Oekraïne op 19 februari 2014. Een dag eerder werden minstens 18 mensen gedood, onder wie zeven politieagenten. Gemaakt met een Canon EOS 5D Mark II. © Jérôme Sessini / Magnum Photos
Christian Ziegler’s

Meld je aan voor de nieuwsbrief

Klik hier voor inspirerende verhalen en het laatste nieuws van Canon Europe Pro

Mediacrisis

Ondanks het succes van hoogstaande foto’s staan fotojournalisten voor een crisis in de sector. De oplagen van gedrukte kranten en tijdschriften worden steeds kleiner, dus worden er veel minder fotojournalisten betaald om over conflicten en natuurrampen te berichten of om zich te verdiepen in maatschappelijke problemen.

Lars Boering van WPPh denkt dat de breuk in het bestaande businessmodel de grootste bedreiging is voor de toekomst van de fotojournalistiek. “Het grootste probleem is de mediacrisis, niet de crisis in de fotojournalistiek zelf,” zegt hij. “Hoewel we nu nog veel kranten en tijdschriften zien, is de overschakeling naar het scherm bijna afgerond. Niet alle fotojournalisten verdienen nog genoeg om van hun beroep te leven. Er is gewoon niet genoeg geld voor iedereen.”

An old car drives through a large puddle in the rain on Havana’s seafront road, the Malecon.
De Malecón in Havana, Cuba, kort nadat Raul Castro de leiding overnam van zijn broer Fidel, die Cuba bijna 50 jaar lang had bestuurd. “De hele bevolking van Cuba wachtte in spanning af,” aldus fotograaf Jérôme Sessini. Gefotografeerd op 17 juni 2008 met een Canon EOS 5D. © Jérôme Sessini / Magnum Photos
A man with wrinkled skin, a beard and green eyes cries. The picture shows just his face, and is dimly lit.
Tranen rollen over de wangen van Matte terwijl hij afscheid neemt van zijn beste vriend, Pekka, in de Sala Sockenkyrka-kerk in Zweden in oktober 2017. Ze leefden meer dan 20 jaar lang dakloos op straat in Stockholm en beschouwden elkaar als broers. Gefotografeerd met een Canon EOS 5DS R en een Canon EF 24-70mm f/2.8L II USM-objectief. © Magnus Wennman

“Als je geld wilt verdienen met visuele journalistiek, dan is video de beste optie,” gaat Lars verder. “Grote mediabedrijven zeggen dat je met video vijf keer gemakkelijker geld kunt verdienen dan met foto’s [omdat er zoveel verschillende advertentiesoorten met video bestaan, zoals advertenties tijdens het afspelen of overlay-advertenties]. Dat zegt genoeg. Momenteel speelt video ook een erg belangrijke rol in visuele storytelling en visuele journalistiek. Dit betekent dat de fotojournalistiek zijn platform op heel wat manieren moet vernieuwen en een plek moet vinden waar de waarde van fotojournalistiek echt tot uiting komt.”

Stephen vertelt dat hij besefte hoe snel de fotojournalistiek verandert toen hij in 2008 aan het roer van VII Photo Agency kwam te staan. Oude modellen, zoals dagtarieven voor fotografen en licenties waarop het agentschap commissies verdiende, bestonden al niet meer. Maar toch deden zelfstandige fotografen het niet slecht: ze waren druk bezig met het verkopen van prints, het geven van workshops en het aanvragen van subsidies. Volgens Stephen maakt dit deel uit van een algemene evolutie, waarin de waarde verschuift van de foto naar de fotograaf.

Het is een business, dus moeten fotojournalisten ook zakenmensen zijn.

Lars beaamt dat standpunt. “Veel goede fotojournalisten hebben nu een eigen social media-account, dat verbonden is aan andere bekende platformen met miljoenen volgers,” legt hij uit. National Geographic-fotojournalist David Guttenfelder heeft bijvoorbeeld meer dan 1,1 miljoen volgers op Instagram. “Sommige richten ook hun eigen liefdadigheidsorganisaties op voor het milieu of voor vluchtelingen. Op een bepaalde manier hebben deze fotografen een grotere reikwijdte dan ooit. Door die grondslag krijgen ze commerciële opdrachten en kunnen ze zichzelf onderhouden op een manier die ze helemaal zelf onder controle hebben.”

A Sudanese boy in a yellow patterned outfit wears a silver theatrical mask. Other children are seen in the background, watching the photographer. Run-down wooden houses and a channel of water are seen in the background.
De twaalfjarige John Francis poseert met een masker in het VN-vluchtelingenkamp in Wau, Bahr-el-Ghazal, Zuid-Soedan. Maart 2017. Gefotografeerd met een Canon EOS-1D X en een EF 24-70mm f/2.8L II USM-objectief. © Ilvy Njiokiktjien

Lars legt uit dat fotojournalistiek vroeger een sector was die de helft van een product leverde. Nu is het eindproduct geëvolueerd, en de producenten van dat eindproduct ook. “Vroeger maakten fotografen foto’s en schreven tijdschriften, kranten of websites er een verhaal omheen,” vertelt hij. “Nu betekent ‘de controle hebben’ dat fotografen een compleet eindproduct leveren [door ook het verhaal te schrijven en videobeelden of andere media te maken die bij hun foto’s horen], dat dan door anderen wordt gekocht. Het is een business, dus moeten fotojournalisten zakenmensen zijn. Zo is de kans dat ze het maken veel groter dan als ze gewoon zouden zitten wachten tot een redacteur hen opbelt. Wat er volgens mij gebeurt, is dat fotografen worden bevrijd. Deze sector is aan het evolueren.”

Fotojournalistiek in de wereld na de waarheid

Tegenwoordig moeten fotojournalisten zich aanpassen aan economische veranderingen en aan veranderende manieren om hun werk te verdelen. Daarbovenop maakt digitale fotomanipulatie het de kijker moeilijker dan ooit om echte en bewerkte foto’s van elkaar te onderscheiden. Omdat foto’s zonder moeite zo kunnen worden gemanipuleerd dat ze bij een bepaald standpunt passen, hebben we meer dan ooit nood aan onpartijdige berichtgeving. Hoe kan de fotojournalistiek helpen in de strijd tegen ‘fake news’ in een tijdperk waarin ‘waarheid’ relatief is?

A smartly dressed man with one leg lies against a cushion, on a patterned rug, in a tent.
Een man die zijn been heeft verloren bij een bombardement in Idlib, Noordwest-Syrië. Hij ligt in een provisorische tent in West-Bekaa, Libanon. Gemaakt in oktober 2013 met een Canon EOS 5D Mark III. © Jérôme Sessini / Magnum Photos

“Ik denk niet dat we echt in een tijdperk leven waarin ‘waarheid’ relatief is. We naderen eerder een tijdperk waarin mensen op zoek zijn naar bronnen die ze kunnen vertrouwen,” zegt Lars. “Bij World Press Photo ervaren we dat zelf. Organisaties en verenigingen willen ons steunen omdat alles wat wij aan ons publiek tonen, geverifieerd en gecontroleerd is en omdat we het op een vertrouwde manier presenteren. Als je merk wordt geassocieerd met vertrouwen, dan werkt het. Hoe meer mensen praten over ‘fake news’, hoe meer ze op zoek gaan naar betrouwbare bronnen. Als je het juist aanpakt, loont het de moeite.”

Stephen gelooft dat de waarde, en dus ook de geloofwaardigheid, van de foto naar de fotograaf verschuift. “Als je een foto ziet, heb je vaak geen idee of hij echt is of niet. Maar als je bijvoorbeeld hoort dat hij van Ron Haviv is, dan weet je meer, want hij is een betrouwbare fotojournalist.

“Soms maak je erg lastige situaties mee, maar als je steeds ethisch blijft werken en dat verwerkt in de manier waarop je jezelf presenteert, dan bouw je een betrouwbare reputatie op. Die betrouwbaarheid hoort bij jou, niet bij je foto’s.”

Ik denk dat de toekomst van de fotojournalistiek erg positief is. De doelen die het wil nastreven, zijn veranderd.

Fotojournalistiek in de toekomst

In een razendsnel veranderende mediawereld moet je jezelf aanpassen om te overleven, en de fotojournalistiek staat op de drempel van een nieuw tijdperk. “Ik denk dat de toekomst van de fotojournalistiek erg positief is. De doelen die het wil nastreven, zijn veranderd,” vertelt Stephen. “Vroeger was je een fotojournalist als je foto’s verkocht aan gedrukte publicaties. Maar als je tegenwoordig alleen foto's verkoopt aan gedrukte media, ben je niet zo goed bezig. Je moet ook andere dingen doen in het leven: misschien vier dagen per week [foto’s nemen voor kranten en tijdschriften] en op de vijfde dag iets anders doen. Een documentaire maken, vrijwilligerswerk doen, zoiets. Er zijn veel manieren waarop je iets kunt betekenen in de wereld, het draait niet alleen om foto’s laten publiceren.”

People holding up their hands and crying are seen through the window of a hearse. Inside the hearse is a coffin draped with the South African flag.
Mensen staan naast de weg terwijl de lijkwagen van Nelson Mandela langsrijdt in Pretoria, Zuid-Afrika. Gefotografeerd met een Canon EOS-1D X en een Canon EF 24-70mm f/2.8L II USM-objectief. © Ilvy Njiokiktjien

Of de fotojournalistiek in dit nieuwe tijdperk staat of valt, dat is een vraagteken. Als je hem vraagt of hij optimistisch is over de toekomst, reageert Lars realistisch over de uitdagingen die eraan komen: “Ik ben erg optimistisch over visuele storytelling. De nieuwe, opkomende technologie dreigt de huidige vorm van fotojournalistiek en fotografie op zijn kop te zetten. Maar als je fotografie combineert met design, of met elk creatief medium dat je maar kunt bedenken, dan wordt het een absolute blikvanger.

“Als je het dus hebt over het visueel vertellen van een verhaal in de journalistiek, dan ziet de toekomst er erg rooskleurig uit. Het motto van World Press Photo, ‘Connecting the world to stories that matter’, zal altijd blijven werken. Dat bewijzen we elke dag opnieuw. Maar als je het alleen over fotografie hebt, wees dan voorzichtig. Ik denk niet dat die op zichzelf kan overleven in de toekomst. Maar als fotojournalistiek krachtig en goed genoeg is, dan kan het altijd een belangrijke rol blijven spelen.”

Geschreven door David Clark


Meld je aan voor de nieuwsbrief

Klik hier voor inspirerende verhalen en het laatste nieuws van Canon Europe Pro

Meld je nu aan